ಯೋಜನೆಗಳಿಂದಾಗಿ ದೆಹಲಿಯ ಯಮುನಾ ನದಿಯ ಪ್ರವಾಹ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ವರದಿ ಎಚ್ಚರಿಸಿದೆ.

ಯಮುನಾ ನದಿಯ ಪ್ರವಾಹ ಸಮತಟ್ಟುಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಕುಗ್ಗುತ್ತಿದೆ: ವರದಿ ಎಚ್ಚರಿಕೆ

ದೆಹಲಿ13/09/2025: ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ದೆಹಲಿಯ ಜೀವನಾಡಿಯಾದ ಯಮುನಾ ನದಿಯ ಪ್ರವಾಹ ಸಮತಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶಗಳು ದಿನೇ ದಿನೇ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರದಿ ಎಚ್ಚರಿಸಿದೆ. ನದಿಪಾತ್ರ ಹಾಗೂ ಪ್ರವಾಹ ಸಮತಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಯೋಜನೆಗಳು, ಅಕ್ರಮ ನಿರ್ಮಾಣಗಳು ಹಾಗೂ ನಿರಂತರ ಮಾನವ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದಿಂದಾಗಿ ನದಿಯ ಜಲಸಂಗ್ರಹ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಕುಸಿಯುತ್ತಿದೆ.

ವರದಿ ಪ್ರಕಾರ, ಯಮುನಾ ನದಿ ದೆಹಲಿಯ 22 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹರಿದು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದು, ಈ ಭಾಗದ ಪ್ರವಾಹ ಸಮತಟ್ಟುಗಳು ನದಿಗೆ ‘ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ರಕ್ಷಣಾ ಗೋಡೆ’ಯಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಭಾರೀ ಮಳೆ ಅಥವಾ ಹಿಮಾಲಯದಿಂದ ನೀರು ಬರುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ, ಮಣ್ಣು-ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಭೂಗತ ಜಲವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವೆಂದೇ ಇದನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನದಿಯ ತಟಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಅಕ್ರಮ ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣ, ಕ್ರೀಡಾಂಗಣ, ರಸ್ತೆ ಹಾಗೂ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಯೋಜನೆಗಳು ಈ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಹಾನಿ ಮಾಡಿವೆ.

ಪರಿಸರ ತಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರವಾಹ ಸಮತಟ್ಟನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು ನದಿಯ ಹರಿವಿಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹದ ಅಪಾಯ ಹೆಚ್ಚುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಮಳೆಯ ವೇಳೆ ನದಿಯ ನೀರು ಅಪರೂಪದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಏರಿಕೆಯಾದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ನುಗ್ಗುವಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿತ್ತು. ಈ ಘಟನೆ ಭವಿಷ್ಯದ ಅಪಾಯದ ನಿದರ್ಶನ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ಎಚ್ಚರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಯಮುನಾ ನದಿಯ ಪರಿಸರ ಸಮತೋಲನ ಕಾಪಾಡುವುದು ದೆಹಲಿಯ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಜನಜೀವನಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಅಗತ್ಯ. ಈ ನದಿ ಕೇವಲ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಮೂಲವಲ್ಲದೆ, ಸಾವಿರಾರು ಜನರ ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕೂ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಾಹ ಸಮತಟ್ಟುಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಕುಗ್ಗಿದರೆ, ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಹದಗೆಡುವುದು, ಭೂಗತ ಜಲಮಟ್ಟ ಕುಸಿಯುವುದು ಹಾಗೂ ತೀವ್ರವಾದ ಪ್ರವಾಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಎದುರಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ.

ಇದೇ ವೇಳೆ, ಪರಿಸರ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಹಾಗೂ ತಜ್ಞರು ಸರ್ಕಾರದ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಯೋಜನೆ ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು ಪರಿಸರ ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಬೇಕು, ಪ್ರವಾಹ ಸಮತಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಒತ್ತಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಸಿರು ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿ (NGT) ಈಗಾಗಲೇ ಯಮುನಾ ತಟದಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹಲವು ತೀರ್ಪುಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರೂ, ಅದರ ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ಮುಂದುವರಿದಿದೆ.

ನದಿಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಕೇವಲ ಸರ್ಕಾರದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಅಲ್ಲ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಸಹಭಾಗಿತ್ವವೂ ಅಗತ್ಯ. ನದಿಯ ತಟಗಳಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮ ಮಣ್ಣು-ಮರಳು ತೆಗೆಯುವುದು, ತ್ಯಾಜ್ಯ ವಿಸರ್ಜನೆ, ಅಕ್ರಮ ನಿರ್ಮಾಣಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಜನಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಪರಿಸರ ಹಾನಿ ತಡೆಗಟ್ಟದಿದ್ದರೆ, ದೆಹಲಿಯ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ತೀವ್ರ ಅಭಾವ, ಅನಾರೋಗ್ಯಕರ ವಾಸಸ್ಥಿತಿ ಹಾಗೂ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪ್ರವಾಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಲಿವೆ.

ಯಮುನಾ ನದಿಯ ಪ್ರವಾಹ ಸಮತಟ್ಟುಗಳು ದೆಹಲಿಯ ನೈಸರ್ಗಿಕ ರಕ್ಷಣಾ ವಲಯ. ಆದರೆ, ನಿರಂತರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳು ಹಾಗೂ ಮಾನವ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದಿಂದಾಗಿ ಅವುಗಳು ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ. ತಕ್ಷಣದ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳದಿದ್ದರೆ, ಪರಿಸರ ಹಾನಿ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹದ ಅಪಾಯ ದೆಹಲಿಯ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿತಗೊಳಿಸಲಿದೆ ಎಂಬ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವರದಿ ನೀಡಿದೆ.